Praca na wózkach widłowych wiąże się z wysokim ryzykiem wypadków, które mogą prowadzić do poważnych urazów lub nawet śmierci. Statystyki pokazują alarmujący trend – znaczący odsetek wypadków przy pracy w sektorach logistycznych i produkcyjnych dotyczy właśnie operacji z użyciem wózków widłowych. Kluczowe pytanie brzmi: w jakich przypadkach poszkodowanemu przysługuje odszkodowanie, a kiedy może spotkać się z odmową?
Najczęstsze przyczyny wypadków z udziałem wózków widłowych
Badania przeprowadzone przez ekspertów BHP wskazują na powtarzalne scenariusze prowadzące do wypadków z udziałem wózków widłowych. Najczęstszymi powodami są:
- Najechanie (około 20% wszystkich wypadków)
- Przygniecenie wózkiem (16,7% przypadków)
- Potrącenie pracowników (12,5% zdarzeń)
- Utrata stateczności wózka na zakręcie
- Uderzenie transportowanym ładunkiem
- Przygniecenie ładunkiem
Co szczególnie niepokojące, aż 2/3 ofiar wypadków to nie operatorzy wózków, lecz inni pracownicy znajdujący się w pobliżu. Oznacza to, że ryzyko dotyczy nie tylko bezpośrednich użytkowników tych pojazdów, ale całego personelu pracującego w otoczeniu, gdzie operują wózki widłowe.
Praca na wózku widłowym – wymagania prawne
Co istotne, praca na wózku widłowym może być realizowana tylko przez pracowników, którzy posiadają w tym celu niezbędne uprawnienia. Operator wózka widłowego musi ukończyć właściwe szkolenie i zdać specjalne egzaminy. Jeśli do wypadku na wózku widłowym doszło z winy pracownika, który podjąć się takiego zadania bez uprawnień, otrzymanie odszkodowania jest wątpliwe. Pewne jest natomiast, że pracodawca zostanie ukarany, ponieważ to on jest odpowiedzialny za warunki w miejscu pracy i delegowanie obowiązków.
Zgodnie z przepisami BHP, osoba kierująca wózkiem widłowym musi posiadać jeden z trzech dokumentów:
- Zaświadczenie kwalifikacyjne wydane na podstawie odpowiedniego rozporządzenia
- Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych
- Książkę operatora maszyn roboczych z odpowiednim wpisem
Warto zaznaczyć, że wózki jezdniowe bez mechanicznego napędu podnoszenia mogą być kierowane również przez osoby posiadające prawo jazdy kategorii B lub odpowiednie zaświadczenie ukończenia szkolenia uprawniające do kierowania konkretnym typem wózka.
Stan operatora wózka widłowego a prawo do odszkodowania
Sprawy o odszkodowanie, które wynikają z doznania uszczerbku na zdrowiu jako efekt wypadku na wózku widłowym, bardzo często kończą się bez korzyści dla poszkodowanego. Warto wziąć pod uwagę, że na wózku widłowym może pracować nie tylko uprawniony operator. Pracownik musi być w pełni sprawny, nie może być pod wpływem alkoholu ani środków odurzających, a w umowie o prace muszą być wyraźnie zaznaczone jego obowiązki, które uwzględniają korzystanie z tego urządzenia1.
Kancelaria odszkodowawcza potwierdza, że odszkodowania nie otrzyma operator wózka widłowego, który uległ wypadkowi:
- Poza wyznaczonym miejscem pracy
- Poza godzinami realizacji zawodowych obowiązków
- Pod wpływem alkoholu lub substancji odurzających
- Podczas wykonywania czynności niezgodnych z instrukcją obsługi urządzenia1
Obowiązkowe ubezpieczenie OC wózków widłowych – nowe przepisy
Istotną zmianą w przepisach jest wprowadzenie od listopada 2024 roku obowiązkowego ubezpieczenia OC dla wszystkich wózków widłowych. Zgodnie z nowymi regulacjami, każdy wózek widłowy w Polsce musi być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC, niezależnie od miejsca jego użytkowania. Zmiana ta wynika z dostosowania polskiego prawa do przepisów unijnych i ma na celu zapewnienie ochrony finansowej w przypadku wypadków.
Brak posiadania obowiązkowego OC może skutkować:
- Karami finansowymi nakładanymi przez organy nadzoru
- Odpowiedzialnością cywilną właściciela lub użytkownika wózka – w razie wypadku firma pokrywa szkody z własnych środków
- Obowiązkiem zapłaty składek do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego za okres braku ochrony
Rodzaje odszkodowań przysługujących poszkodowanym
W przypadku wypadku przy pracy z udziałem wózka widłowego, poszkodowany pracownik może ubiegać się o:
- Świadczenia z ZUS – jednorazowe odszkodowanie za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu, rentę z tytułu niezdolności do pracy, świadczenie rehabilitacyjne oraz zasiłek chorobowy
- Odszkodowanie cywilnoprawne – możliwe do uzyskania na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, gdy wypadek był wynikiem naruszenia przepisów BHP przez pracodawcę lub innego pracownika; obejmuje zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, odszkodowanie za poniesione szkody materialne oraz rentę uzupełniającą
- Odszkodowanie z OC pojazdu – w przypadku gdy wózek widłowy podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC (a od listopada 2024 będą to wszystkie wózki), poszkodowany może domagać się wypłaty odszkodowania od ubezpieczyciela
Należy podkreślić, że szkoda wyrządzona pracownikowi przez poruszający się wózek widłowy należący do firmy produkcyjnej jest także szkodą spowodowaną ruchem przedsiębiorstwa korzystającego z sił przyrody. To powoduje odpowiedzialność na zasadzie ryzyka, od której można się uwolnić, wykazując, że poszkodowany się do szkody przyczynił.
Czynności zabronione przy obsłudze wózka widłowego
Przestrzeganie zasad bezpieczeństwa jest kluczowe dla zapobiegania wypadkom. Podczas obsługi wózka widłowego zabronione są następujące czynności:
- Obsługa urządzenia pod wpływem alkoholu lub środków odurzających
- Przekraczanie maksymalnego udźwigu wózka
- Wykorzystywanie wózka niezgodnie z jego przeznaczeniem
- Przekraczanie dozwolonej prędkości
- Nagłe przyspieszanie i hamowanie
- Pozostawianie urządzenia z włączonym silnikiem
- Wjeżdżanie wózkiem w inne obiekty
- Dokonywanie samodzielnych przeróbek urządzenia
- Pozostawianie ładunków umieszczonych na uniesionych widłach
- Stanie i przechodzenie pod podniesionymi widłami
Przykładowe sprawy odszkodowawcze
Przypadek 1: Wypadek w hali produkcyjnej
Pracownik został zahaczony widłami wózka jezdniowego podczas przechodzenia przez halę produkcyjną, w wyniku czego doznał ciężkiego urazu kończyny dolnej. Otrzymał jednorazowe odszkodowanie z ZUS, ale uważał, że w związku z poważnym urazem przysługuje mu wyższa kwota. Ubezpieczyciel odmówił wypłaty, twierdząc, że wózek widłowy nie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC. Sprawa trafiła do sądu, który rozpatrzył ją na korzyść poszkodowanego, uznając wózek widłowy za pojazd wolnobieżny, który powinien być objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC.
Przypadek 2: Wypadek na śliskiej nawierzchni
Pracownica obsługująca wózek widłowy w wyznaczonym obszarze najechała na śliską powierzchnię, co spowodowało utratę przyczepności i zderzenie z innym pojazdem. W wyniku kolizji wypadła z wózka na betonową podłogę, doznając urazu klatki piersiowej 3. stopnia oraz obrażeń kończyn. Za wypadek odpowiedzialny był pracodawca, który zaniedbał bezpieczeństwo środowiska pracy, nie zapewniając odpowiedniej nawierzchni i oznakowania stref zagrożenia.
Podsumowanie
Wypadki przy pracy z udziałem wózków widłowych to poważny problem w wielu branżach. Kluczowe dla bezpieczeństwa jest przestrzeganie przepisów BHP, odpowiednie przeszkolenie operatorów oraz właściwa organizacja pracy. W przypadku wypadku, poszkodowany pracownik ma prawo do odszkodowania, jednak uzyskanie go może być uzależnione od wielu czynników, w tym od posiadania odpowiednich uprawnień, przestrzegania zasad BHP, a także zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych warunków pracy.
Nowe przepisy wprowadzające obowiązkowe OC dla wszystkich wózków widłowych od listopada 2024 roku powinny znacząco poprawić sytuację poszkodowanych, umożliwiając im dochodzenie roszczeń bezpośrednio od ubezpieczycieli. W przypadku wypadku warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w sprawach odszkodowawczych, który pomoże określić przysługujące świadczenia i wesprze w procesie dochodzenia roszczeń.
Porady dla pracowników i pracodawców
Dla pracowników:
- Upewnij się, że posiadasz aktualne uprawnienia do obsługi wózka widłowego
- Zapoznaj się dokładnie z instrukcją obsługi i przepisami BHP
- Zawsze sprawdzaj stan techniczny pojazdu przed rozpoczęciem pracy
- Nigdy nie obsługuj wózka pod wpływem alkoholu lub środków odurzających
- W przypadku wypadku zadbaj o dokładne udokumentowanie okoliczności zdarzenia
Dla pracodawców:
- Zapewnij odpowiednie szkolenia i weryfikuj uprawnienia operatorów
- Wprowadź jasne procedury bezpieczeństwa i egzekwuj ich przestrzeganie
- Regularnie kontroluj stan techniczny wózków widłowych
- Zadbaj o właściwe oznakowanie ciągów komunikacyjnych i stref niebezpiecznych
- Pamiętaj o obowiązkowym ubezpieczeniu OC dla wszystkich wózków widłowych od listopada 2024 roku
Artykuł powstał na podstawie wiadomości merytorycznych użyczonych przez kancelariakowalski.pl
